18.03.2024r.

19.03.2024r. 

Temat: Czy natura może wymierzać karę?

Podręcznik s. 208-211

Cele:

1. Omawiam elementy świata przedstawionego 

2. Przedstawiam zdarzenia opisane w utworze 

3. Analizuję postawę bohaterów 

4. Wskazuję odpowiednie fragmenty tekstu 

5. Określam tematykę dzieła malarskiego, zwracając uwagę na zastosowane w nim plastyczne środki wyrazu 

6. Wnioskuję na podstawie tekstu 

7. Uzasadniam swoją odpowiedź 

8. Biegle czytam tekst 

1. Aktywne wprowadzenie:

        a. Gdzie leży jezioro Świteź? https://www.google.com/maps/place/Jezioro+%C5%9Awite%C5%BA/@53.433315,25.908294,15z/data=!4m6!3m5!1s0x46ded407b29c352b:0x73c915b35830632d!8m2!3d53.4334542!4d25.9159645!16s%2Fg%2F1hl3g544v?hl=pl-PL&entry=ttu

        b. Geneza utworu:

Mickiewicz wielokrotnie słyszał opowieści o nimfach wodnych, zamieszkujących jezioro Świteź. Wierzyli w nie mieszkańcy tamtejszych okolic, a tajemnicze mieszkanki jeziora nazywali świteziankami. Świtezianka jest podobna do syreny. Na podstawie tych opowieści poeta stworzył postać w balladzie.

"Świtezianka" to utwór wydany w 1822 r. w zbiorze pt. "Ballady i romanse", który rozpoczął polski romantyzm

        c. Trailer: https://youtu.be/J1GU24ks7xE

2. Odczytanie ballady Świtezianka:

        a. O czym jest ten utwór? 

Brzegiem Świtezi, przy blasku księżyca przechadza się para. Każdej nocy o stałej porze spotykają się pod modrzewiem. Młodzieniec jest strzelcem w lesie, nie wiadomo natomiast, kim jest dziewczyna. Pojawia się niespodziewanie i znika jak nocny ognik. Chłopak pyta dziewczynę o jej dom i rodziców, proponuje wspólne życie w jego chacie. Dziewczyna wzbrania się, przywołuje słowa ojca, który przestrzegał ją przed męską niestałością. Strzelec przyklęka i przy blasku księżyca składa przysięgę wierności. Nieznajoma przestrzega, że naruszenie obietnicy ściągnie na jego duszę okrutną karę, po czym znika w lesie. Próżno młodzieniec biega i woła. Nagle z wód jeziora wychodzi nimfa niezwykłej urody. Wabi strzelca cudnym głosem, obiecuje wspaniałe, wspólne życie w wodach Świtezi. Fale jeziora nęcą i przyzywają, obmywają stopy chłopaka, który zapomina o złożonej niedawno obietnicy i rusza po tafli jeziora. Wtedy okazuje się, że nimfa to dziewczyna z lasu. Młodzieniec zostaje ukarany za złamanie przysięgi - ginie w otchłani jeziora. Od tej pory przy blasku księżyca pojawiają się dwa cienie: pięknej dziewczyny pląsającej po jeziorze i płaczącego pod modrzewiem młodzieńca. 

        b. Tworzymy plan wydarzeń:

3. Rozmowa o zdarzeniach opisanych w tekście. (ćw. 1., s. 211) 

4. Określenie czasu i miejsca akcji. (ćw. 2., s. 211):

        a. karta pracy 

        b. Jakie obrazy fantastyczne i realistyczne pojawiają się w tym utworze? Narysujcie tabelkę

5. Scharakteryzowanie głównych bohaterów ballady: dziewczyny i strzelca. (ćw. 4. i 5., 7., s. 211):

        a. Odnajdźcie przypis Mickiewicza do tytułu utworu.

"Jest wieść, że na brzegach Świtezi pokazują się Ondiny, czyli nimfy wodne, które gmin nazywa  <<świteziankami>>".

        b. RUSAŁKI - z mitologii słowiańskiej demony wodne, leśne lub polne, zw. też rusawkami i majkami; wyobrażane w postaci pięknych dziewcząt o czarnych oczach i włosach; niebezpieczne dla młodzieńców, których topią w wodzie lub uśmiercają w tanecznym kręgu; znane też jako bereginie, a na ziemiach polskich jako boginki. 

6. Rozmowa o karze, która spotkała strzelca. (ćw. 6. i 8., s. 211):

        a. Jaki morał płynie z utworu? Co Mickiewicz chce nam przekazać? Wskażcie konkretny fragment z utworu.

Morał, pouczenie moralne: 
„Wszak kto przysięgę naruszy,
Ach, biada jemu, za życia biada!
I biada jego złej duszy! ”   

Zdrada jest bardzo złym i haniebnym czynem, który sprawia, że druga osoba cierpi. Kara jest nieuchronna, prędzej czy później zostanie się ukaranym, co jest zgodne z ludową moralnością.

W balladzie pt. „Świtezianka” pojawiła się stara prawda ludowa, która mówi, że nie ma winy bez kary. Strzelec złamał przysięgę wierności. Z jednej strony postępowanie Świtezianki względem niego było nieuczciwe, gdyż użyła czarów. Z drugiej zaś Strzelec złamał przysięgę złożoną dziewczynie; zdrada pozostaje zdradą.

        b. Jak oceniacie zasadność kary wymierzonej młodzieńcowi?

        c. Czy każda zdrada powinna zostać ukarana? 

7. Opis natury i funkcji, jaką pełni w utworze. (ćw. 10., s. 211) 

8. Określenie nastroju utworu. (ćw. 9. i 13., s. 211) 

9. Omówienie elementów ludowych obecnych w utworze oraz wprowadzenie terminu ballada. (ćw. 11., Nowa wiadomość, s. 211):

BALLADA:

* Jej charakter wynika z romantycznej fascynacji ludowymi podaniami, wierzeniami oraz moralnością.

* Ballady wyrażają wiarę w możliwość kontaktu człowieka ze światem metafizycznym.

* Narrator należy do świata ludowego, postaci są stypizowane, a akcja skupia się na jednym wydarzeniu.

* Fantastyka miesza się z rzeczywistością, a czytelnik zostaje zaproszony do teatru grozy.

* Temat ballady inspirowany jest wydarzeniem historycznym lub legendarnym.

    

        a. Ballada - gatunek synkretyczny: https://learningapps.org/view9481360

        b. Karta pracy

        c. Wklejka

 10. Wyjaśnienie, jakie cechy utworu Świtezianka sprzyjają przedstawieniu go w formie dzieła filmowego. (ćw. 12., s. 211) 

 11. Aktywne zakończenie:

        a. Stwórzcie mapę myśli z motywami występującymi w utworze.

* zbrodnia i kara         * natura         * ludowość        * miłość         * zdrada 

 

        b. Kreatywne zadanie z lektury - do wyboru: 

I. Zaprojektuj pamiątkę znad jeziora Świteź - wykorzystaj wiedzę o utworze Mickiewicza

II. Stwórz recepturę eliksiru miłości: opracuj listę składników, opisz metodę przygotowania oraz oczekiwane korzyści ze spożycia napoju.