20.11.2023r. 

Temat: Przestarzałe, zapomniane, coraz rzadziej używane. 

Podręcznik s. 101-102

"Ćwiczenia do języka polskiego" s. 16-17

Cele:

1. Określam, jakie wyrazy nazywamy archaizmami 

2. Wyjaśniam znaczenie wybranych archaizmów 

3. Rozróżniam treść i zakres znaczeniowy wyrazu 

1. Aktywne wprowadzenie:

        a. Spójrzcie na poniższe słowa i zastanówcie, czy potraficie powiedzieć, co one oznaczają:

•  huncwot 

• miglanc  

• mąciwoda 

• fidrygałki 

• klawo 

• absztyfikant 

• huncwot – łobuz 

• miglanc – człowiek leniwy, wymigujący się od obowiązków 

• mąciwoda – ktoś, kto wprowadza niepotrzebnie zamęt, snuje intrygi 

• fidrygałki – błahostki, drobiazgi 

• klawo – super, świetnie 

• absztyfikant – chłopak starający się o względy dziewczyny, wielbiciel

        b. Wybierzcie trzy z nich i zapiszcie w zeszycie wraz z objaśnieniem 

2. Ćwiczenie Na rozgrzewkę, s. 101. 

3. Odczytanie, jakie wyrazy nazywamy archaizmami, gdzie można je spotkać oraz gdzie szukać wyjaśnień, co oznaczają. (Nowa wiadomość, s. 101):

        a. UWAGA! Informacji dotyczących dawnego znaczenia wyrazów najlepiej szukać w słownikach etymologicznych

4. Ćwiczenia w rozpoznawaniu archaizmów i wyjaśnianiu ich znaczeń. (ćw. 1.–7., s. 101–102):

        a. Poćwiczmy: https://learningapps.org/display?v=pitoh7vbt21

        b. Zadanie 5:

                                Znaczenie współczesne                            Dawne znaczenie  

niedziela                  ostatni dzień tygodnia                                   tydzień

miesiąc                     dwunasta część roku                                     księżyc

                            obejmująca od 28 do 31 dni 

księżyc                    naturalny satelita Ziemi;                         potęga muzułmańska

                       ciało niebieskie krążące dookoła                          państwo tureckie

                                     jakiejś planety 

5. Czas na ćwiczenia - "Ćwiczenia do języka polskiego" s. 16-17, ćw. 3, 4, 5

6. Aktywne zakończenie:

        a. Spójrzcie na poniższe przysłowia, wskażcie archaizmy i odgadnijcie znaczenie przysłów, przekładając je na język współczesny.

• Mądrej głowie dość dwie słowie. 

• Choć słońce gorące, bierz w drogę opończę. 

• Hulaj dusza bez kontusza, szukaj pana bez żupana. 

• Nie wsadzaj nosa do cudzego trzosa. 

• Nie ma złej drogi do swej niebogi. 

• Nie wie lewica, co czyni prawica. 

• Złej tanecznicy przeszkadza rąbek u spódnicy. 

• Co wolno wołowi, to nie wolno cielęciowi

        b. Jeśli zainteresował Cię temat - obejrzyj filmik: https://www.youtube.com/watch?v=cflUFTh_dbA

        c. Sprawdź się: https://wordwall.net/pl/resource/10475254/polski/archaizmy-po%C5%82%C4%85cz-w-pary

😀 to już wszystko na dzisiaj! Do zobaczenia na następnej lekcji.