6.06.2024r. 

Temat: „Tych dwóch ludzi – ogień, woda” – charakterystyka Cześnika i Rejenta.

1. Bohaterowie: 

        a. Kto jest głównym bohaterem sztuki? 

        b. Co możemy powiedzieć o różnych pokoleniach stykających się w sztuce? 

Bohaterowie ,,Zemsty" reprezentują trzy okresy: 

- czasy sarmatyzmu: Cześnik Raptusiewicz i Rejent Milczek, także Dyndalski i Śmigalski (pokolenie najstarsze zachowujące tradycję, kultura odchodząca w przeszłość)

- epokę stanisławowską: Papkin i Podstolina: (pokolenie hołdujące modzie na francuszczyznę,  światowe, lubiące nowości)

- bohaterowie preromantyczni to: Wacław i Klara. (pokolenie najmłodsze, para kochanków sentymentalnych)

Sarmatyzm - kultura i obyczajowość polskiej szlachty od końca XVI do XVIII wieku; nazwa opierała się na przekonaniu, że szlachta pochodzi od starożytnego legendarnego ludu Sarmatów, co daje jej szczególną pozycję; od swoich rzekomych przodków polscy sarmaci mieli przejąć ziemiańsko-patriarchalny styl życia oparty na umiłowaniu wolności, gościnności, dobroduszności, tradycjonalizmu, a także męstwa i odwagi.

        c. Jakie tytuły szlacheckie noszą bohaterowie? Co one oznaczają? 

Tytuły, którymi posługiwali się bohaterowie „Zemsty”, wywodziły się z dawnych czasów. Pierwotnie określano nimi osoby usługujące królowi lub pełniące ważne funkcje na dworze. Później używano ich jako tytułów honorowych, określających miejsce w szlacheckiej hierarchii (np. godność rejenta była dużo niższa niż cześnika, cześnik zajmował 9., a rejent 23. miejsce w tabeli urzędów szlacheckich liczącej 24 miejsca).

Cześnik – w dawnej Polsce urzędnik królewski odpowiedzialny za podawanie trunków; później tytuł honorowy, określający niższego urzędnika ziemskiego. 

Rejent – pracownik wymiaru sprawiedliwości; dawne określenie notariusza. 

Podstoli – w dawnej Polsce urzędnik nadworny, zastępca stolnika nadzorującego podawanie potraw do stołu; potem honorowy urząd ziemski; jego żona – podstolina.

        d. Jakie nazwiska noszą bohaterowie? Czy one coś znaczą czy są przypadkowe? 

Użycie nazwisk znaczących to najprostszy sposób charakteryzowania bohaterów przez wskazanie najbardziej znamiennej dla nich cechy. Ten zabieg zastosował Aleksander Fredro.

Raptusiewicz (od: raptus – daw. gwałtownik) – człowiek porywczy, niepohamowany, impulsywny.

Milczek (od: milczeć – nic nie mówić) – człowiek skryty, małomówny, cichy, zamknięty w sobie.

Papkin (od: papka - potrawa) – człowiek, którego usługi można pozyskać za strawę; pieczeniarz, darmozjad.

Śmigalski (od: śmigać - szybko przemieszczać się; przelatywać, pędzić) – człowiek, który robi wszystko w szybkim tempie.

        e. Relacje między bohaterami:

2. Uczestnicy sporu:

        a.  Których bohaterów „Zemsty” można byłoby nazwać adwersarzami?

        b. Dlaczego pałają do siebie nienawiścią?

        c. Karta pracy

        b. Czy coś łączy te dwie postacie? Zapiszcie w formie notatki wspólne cechy obu panów. 

* miejsce zamieszkania

* wzajemna nienawiść i nieustępliwość

* poszanowanie dawnych obyczajów szlacheckich

* ostatecznie umiejętność zawarcia zgody, tak sprzeczna z ich charakterami

2. Komizm postaci: 

        a. Która z postaci – według ciebie – jest w utworze najbardziej komiczna i dlaczego?

        b. Na czym polega komizm Papkina, czyli dlaczego u większości odbiorców wywołuje uczucie wesołości?

        c. Uzupełnijcie tabelkę dowodząc komizmu postaci - informacji możecie poszukać tu:

Sceny, w których znajdziesz informacje
- akt I, scena II (Papkin przechwala się i zmyśla na swój temat)
- akt I, scena III i IV (Papkin i jego atrakcyjność)
- akt II, scena VII (Papkin-podrywacz)
- akt III, scena IV (Papkin z wizytą u Rejenta)
- akt IV, scena IV,V,VI (Papkin pisze testament)

        d. Która z cech Papkina została - według ciebie - najbardziej uwydatniona przez autora?

WAŻNE POJĘCIE - KARYKATURA

KARYKATURA – sposób przedstawienia postaci literackiej polegający na wyolbrzymieniu i pełnym przesady wyjaskrawieniu pewnych cech jej wyglądu lub postawy wobec życia.